Fotoğraf çekmek için ışığa ihtiyacımız var. İyi fotoğraf çekmek için ise hangi ışığı, ne kadar sürede, ne kadar almamız gerektiğini bilmemiz gerekiyor.

Dijital fotoğraf makinelerimiz, ortamdaki ışığı algılamak için bazı ölçümler yapar, böylece ortamdaki ışık hakkında bilgi sahibi oluruz. Bu bilgiyi kullanarak Diyafram, Enstantane, ISO, WB gibi değerleri ayarlamaya çalışırız. Fakat bazen, örneğin anı kaçırmamak için bunu makinemizin yapmasını isteyebiliriz. Ya da bazen makineninkini değil kendi tercihlerimizi karemize yansıtmak isteriz. Bu yazıda çekim modları nasıl etkin bir şekilde kullanılır ve yaratıcçekimlere nasıl ulaşabiliriz sorularınıza cevap bulabilirsiniz

Yazı ve Fotoğraflar: Yüksel ALTUN

OTOMATİK ÇEKİM MODLARI

Otomatik Mod

Otomatik modda; kameramız, mümkün olan en iyi çekimi yapmak için enstantane, diyafram açıklığı, ISO, Beyaz Dengesi (WB), netlik ve flaşı seçmek için en iyi kararı verir. Bazı kameralarda, flaşı kapamaya ve kırmızı göz kontrolüne olanak sağlar. Ancak, bizim isteğimize bağlı değişiklikler yapmamıza izin vermez. Enstantane, Diyafram, ISO, WB, poz müdahalesi gibi ayarları istediğimiz gibi kontrol edemeyiz.

Günümüzde fotoğraf makine kullanıcıları eğitim aldıktan sonra bu modu pek kullanmasa da mobil araçlarla çekim yapılırken çoğunlukla bu mod kullanılır. Fotoğraf, ışık ile var olur. Işık yoksa fotoğraf yoktur. Bu nedenle, ben şahsen ışığın çok az olduğu, belge anı fotoğrafı çekimleri için, fotoğraf makinalarında da bu modu tavsiye ediyorum.

Portre Modu

Portre moduna geçtiğinizde, kameranız otomatik olarak açık bir diyafram seçecektir. (Diyafram özellikleri Alan Derinliği Öncelikli Mod başlığında ayrıntılı anlatılacaktır.) Açık diyafram (küçük değer) arka planınızı odak dışında tutar; modelimizin net, arka planın bulanık olmasını sağlar.

Portre modu, tek bir nesnenin fotoğrafını çekerken en iyi sonucu verir. Bunun için kadraja uygun şekilde nesneye yaklaşmalıdır. Fotoğraf makinalarında portre modu, alan derinliği önceliği ile çalışır. Ters ışıkta çekim yapıyorsak veya ışık yetersizse flaşı otomatik devreye sokar ve kapatamayız.

Mobil araçlarda da Portre Modu ile portre ve alan derinliği öncelikli çekim yapılabilir. Çoğu makinada olduğu gibi f değeri değiştirilir ya da bir sürgü ile derinlik kontrol edilebilir. Mobil araçların modeline göre portre çekim alan derinliği, istenirse çekim sonrası da değiştirilebilir.

 

Makro Modu

Makro modu, yakın plan çekimlerde kullanılır. Çiçekleri, kelebekleri, böcekleri veya diğer küçük nesneleri çekmek için idealdir. Farklı dijital kameralar, farklı odaklanma dahil olmak üzere farklı yeteneklere sahip makro modlar bulundurabilir. Makroda alan derinliği çok dar olduğu için netlik sorunları olabilir. Mümkünse kameranızı fotoğrafını çektiğiniz nesneye paralel tutun, aksi takdirde çoğunun odak dışı olacağını göreceksiniz. 

Makro modu da bir otomatik mod olduğu için, muhtemelen yakın nesnelerin fotoğrafını çekerken kameranızın dahili flaş otomatik olarak yanacaktır. Flaş kullanmadan çekim için Alan Derinliği Öncelikli Yarı Otomatik Mod kullanılmalıdır.

Mobil araçlarda da makro modu kullanılabilir. Portre modunda veya fotoğraf modunda nesneye yaklaştığınız zaman devreye girer. Bazı modellerde ise Makro Modu olarak yer alır.

Manzara (Peyzaj) Modu

Bu mod, portre modunun tam tersi olarak, arka plan alan derinliğinin fazla olmasını istediğimiz moddur. Diyafram kısılarak yani değer büyültülerek, fotoğrafta derinlik sağlanır. Böylece arka planın netliği artırılır. Kısık diyafram kullanımı az ışıklı ortamlarda enstantanenin düşük olmasına neden olabilir. Bu durumda makinamızı sabitlememiz, tripod kullanmamız gerekir.

Spor Modu

Hareketli nesnelerin fotoğrafını çekmek, spor modunun tasarlanma amacıdır. Spor yapan insanlar ya da evcil hayvanlar, arabalar, yaban hayatı vb. dahil olmak üzere hareketli nesnelerin fotoğrafını çekmek için idealdir. Spor modu, enstantane hızını artırarak aksiyonu dondurmaya çalışır. Hızlı hareket eden nesnelerin fotoğrafını çekerken, fotoğraf makinenizi nesneyle birlikte kaydırarak ve/veya fotoğraf çekmek istediğinizde kameranızı nesnenin olacağı bir noktaya önceden odaklamaya çalışarak bunları yakalama şansınızı artırabilirsiniz.

Fotoğraf makinalarında spor modu kullanırken, hareketin hızına uygun seri çekim yapmak doğru olacaktır. Seri çekim sonucunda seçim yapmak zor olsa da istenilen hareket yakalanıp, diğerleri silinebilir.

Mobil araçlarda ya otomatik çekim modunda seri çekim yaparak ya da PRO modunda enstantane hızı ayarlanarak çekim yapılabilir.

Gece Modu

Gece ve az ışıklı ortamlarda çekim yapılabilecek, eğlenceli bir moddur. Gece modu, düşük enstantane olarak da adlandırılır. Düşük ışık koşullarında kameranızı, arka planın ayrıntılarını yakalamaya yardımcı olmak için daha uzun bir deklanşör hızı kullanacak şekilde ayarlar, ancak aynı zamanda ön planı aydınlatmak için bir flaş da patlatır. Bu modda ister fotoğraf makinası isterseniz telefon kamerası kullanın, tripot kullanmanız gerekir, aksi fotoğrafınız bulanıklaşacaktır.

Mobil araçlarda gece modu, enstantane süresi ayarlanarak yapılabilir. Canlı çekim modunda da hareket etkisi yaratılabilir. PRO modu olan mobil araçlarda enstantane hızı düşürülerek kullanılır.

DİĞER OTOMATİK MODLAR

Yaygın olarak kullanılan yukarıdaki modlar dışında genel olarak şimdi sayacağımız modlar dijital makinalarımızda yer alır. Tabi ki teknolojik gelişimlerle birlikte, bizim bu yazıda yer vermediğimiz, farklı özelliklere sahip otomatik mod olan makinalar da mevcuttur.

Film Modu – Fotoğraf makinamızın video çekim modu

Panoramik Mod – Panoramik olarak çekilen birden fazla fotoğrafı birleştirme modu

Kar Modu – Kardaki yansımadan dolayı ışığı kontrol eden mod (Karda ışık yansıması sonucu makinamız az pozlama yapar. Fotoğraf biraz koyu çıkabilir. Bunu + poz müdahalesi ile düzeltebiliriz. Bu mod bunu kontrol etmeye çalışır.)

Havai Fişek Modu – Havai fişek gösterilerinde kullanılabilir.

Çocuk veya Evcil Hayvan Modu – Hızlı hareket eden nesnelerde, enstantane ve odağı kontrol etmek için kullanılan otomatik moddur.

Sualtı Modu – Sualtı fotoğrafında kendine özgü pozlama ve renk ayarları vardır. Bu amaçla kullanılabilir. Tabi kullanırken kılıf (housing) kullanmanız gerekir.

Plaj Modu – Kar modunda olduğu gibi yansımalar fazladır ve pozlama sorunları olur. Bunları kontrol eder.

İç Mekân Modu – Enstantane hızının ve beyaz dengesinin ayarlanmasına yardımcı olur.

YARI OTOMATİK ÇEKİM MODLARI

Çekim modlarının en önemli görevi, pozlandırma üçgeni, yani Diyafram, Enstantane ve ISO’yu kontrol etmektir. Alan derinliği veya hareket önceliğimize göre Diyafram veya Enstantane, ışığa göre ise ISO kontrol edilir. Bu sistem yukarıdaki otomatik modlarda da vardı. Otomatik olarak makinamız en iyi ayarı vermeye çalışıyordu. Şimdi sayacağımız modlarda ise bu sistem bizim tarafımızdan kontrol edilecektir.

Otomatik moddan farklı olarak, yarı otomatik modların hepsinde +/- poz müdahalesi, fotoğrafta açıklık ve koyuluğu kontrol etmek için kullanılabilir. Sadece M-Manuel modda seçilen diyafram, enstantane ve ISO değerine göre poz müdahalesi yapılabilir.

Diyafram Öncelikli Mod (A/AV)

Diyafram öncelikli mod, çekimde ‘alan derinliği’ni kontrol etmek istediğimizde kullanır. Fotoğraf çekimi öncesinde, çekeceğimiz fotoğrafın özelliğine göre bir öncelik belirleriz. Önde bir nesne net, arka planda derinlik istediğimiz, doku, detay, portre çekimlerinde açık diyafram, yani küçük değerler kullanarak net alanı daraltırız. Manzara veya mimari çekimlerde ise genel olarak netliğin daha geniş olmasını tercih eder, kısık diyafram kullanırız, yani diyafram değerini büyüterek alan derinliğini kontrol ederiz.

Bu modda diyafram bizim tarafımızdan ihtiyaca göre belirlenir. Makinamız ışık ölçüm sistemine göre enstantane hızını belirler. Enstantane hızı 1/50’nin veya seçilen odağın altında ise tripod kullanılmalıdır.

Örneğin 200 mm ile çekiyorsak enstantane 1/200 altında olmamalı. Bu örnekte titreşim önleyici olmadığını varsayıyorum. Titreşim önleyici sisteme göre tripot gerektiren alt değer belirlenir.

Eğer az ışıkta çekim yapıyorsak ve yukarıdaki değerlere göre tripod kullanmadan çekim yapmak istersek ISO değerini yükselterek enstantaneyi kontrol etmeliyiz.

Enstantane Öncelikli Mod (S/TV)

Fotoğraf çekimlerinde bir diğer tercih ‘hareket’ önceliğidir. Bu kimi zaman spor veya kuş çekiminde hareketi dondurmak, kimi zaman da bulutlarda veya şelalede tül etkisi yaratmak için kullanılır. Bu çekim modunda enstantane değerini ihtiyaca göre belirleriz. Işık ölçüm sistemine ve ISO’ya göre makinamız da diyafram açıklığını otomatik belirler.

1/50 enstantane değeri altındaysanız veya odak uzaklığına göre, düşük enstantane çekimleri yapılır ve tripot kullanmak gerekir. Bu çekimde ışığa göre ISO en alt seviyeye (50-60-100) getirilir.

Hareketi dondurmak için ise hareketin hızına göre enstantane değeri belirlenir. Bu değer çoğu makinada en üst 1/8000’dir. Yüksek enstantane hızlarında, ışığa göre ISO değerini yükseltmek gerekir.

Program Modu (P)

Program modu, otomatik moda benzer. Diyafram ve enstantane makine tarafından ışığa göre belirlenir. ISO, beyaz dengesi, poz müdahalesi gibi diğer ayarları biz yapabiliriz. (Otomatik moddan farkı budur, otomatik modda bu ayarların hepsi makine tarafından yapılıyordu.)
Fotoğrafa yeni başlayanlar için küçük müdahalelerin yapıldığı bir mod olarak kullanılabilir. Diğer yandan az ışıklı ortamlarda ISO değerini de otomatik yapılarak, poz müdahalesi ve beyaz dengesini kontrol ederek, özellikle flaş kontrolü sağlayan mod olarak tercih edilebilir. Çünkü otomatik modda flaş kontrol edilemez. (Bazı makinalarda flaşsız otomatik mod vardır.)  

Manuel Çekim Modu (M)

Manuel modda kameranız üzerinde tam kontrole sahip olursunuz. Pozlandırma sizin kontrolündedir. Enstantane, diyafram, ISO, beyaz dengesi, flaş vb. dahil tüm ayarları sizin düşünmeniz gerekir. Fotoğrafta istediğiniz etkiye göre bu mod pozlama esnekliği sağlar.

Özellikle uzun pozlama denilen BULB modu kullanımında manuel mod kullanılır. Çoğu makinada 30 sn sonrasında BULB modu çıkar. Bazı makinalarda ise ayrıca BULB modu vardır. ND filtre kullanılarak yapılan yaratıcı uzun pozlamalar, yıldız pozlama, havai fişek, yıldırım/şimşek çekimlerinde BULB modu kullanılır.

Son Söz

Ben, ışığın ve çekim önceliğinin sık değiştiği ortamlarda şahsen manuel modu tercih etmiyorum. Önceliğim ne ise o modu kullanıyorum. Fakat ışığın sabit olduğu mekân ve portre çekimlerinde ya da stüdyoda genel olarak manuel modu tercih ederim.

Yeni model fotoğraf makinaları ve mobil araçlarda otomatik modu kullanmak kolay gelse de fotoğrafçılığınızı geliştirmek ve içinize daha çok sinen kareler yakalamak için Manuel Mod ya da Yarı Otomatik Modları (A/AV, S/TV) kullanmaya başlayabilirsiniz.

 

Etiketler: fotoğraf, eğitimler, temel fotoğrafçılık

Yazdır e-Posta