En İyi Kar Fotoğrafı Nasıl Çekilir?
Makale

En İyi Kar Fotoğrafı Nasıl Çekilir?

Soğuğunun getirdiği zorluklarına rağmen kış mevsiminin yağan karla birlikte oluşan manzaraları nedeniyle ayrı bir güzelliği vardır.

Pek çok fotoğraf sever için karla kaplı manzaralar sıra dışı bir görsel şölen oluşturmakta, farklı atmosferiyle fotoğrafçının çekim arzusunu artırmaktadır. Ancak kar fotoğrafları çekmek kendine özgü bazı zorlukları olan ve belli teknik hususlara dikkat etmeyi gerektiren konudur. Genel fotoğrafçılık bilgisine sahip olan biri kar fotoğrafı hakkında “çekerken artı pozlamak gerekir” cümlesinden daha fazla bilgiye sahip olmayabilir. Hatta bu bilginin kendisi için yeterli olacağını da düşünebilir. Lakin ben konunun bu kadar basit olmadığını belirterek konuyu açmak istiyorum. Belli bir düzen içinde kalmak açısından konuyu üç bölümde ele alacağım…

Yazı: Dr. Kemal BEĞENDİK (Suretialem Fotoğraf ve Sinema Sanatı Derneği Başkan Yardımcısı/Eğitim Sorumlusu)

Fotoğraflar: Dr. Kemal BEĞENDİK – Pınar BEĞENDİK                        

 

Çekim Tekniğine İlişkin Detaylar / Pozlama

Az önce de belirttiğim üzere genel fotoğrafçılık bilgisi alırken kar fotoğrafçılığında “artı pozlama” yapmak gerektiğini pek çok fotoğrafçı duymuştur. Genel olarak +1 pozlama yapılacağı ifadesi en çok duyduklarınızdandır. Şimdi neden ve ne kadar artı pozlama yapmak gerekir bunun izahına geçelim.

Bildiğiniz üzere tüm fotoğraf makinelerinde fotoğrafını çektiğimiz konunun ışık düzeyini ölçen ve buna göre fotoğraf makinesinin ayarlarını yapmaya yol gösteren bir sensör bulunmaktadır. POZOMETRE ya da diğer adıyla AE SENSÖRÜ denilen bu cihazın yapısında bulunan fotona duyarlı hücreler elektrik enerjisi ile yüklenerek ortamın ışık şiddetini algılar. Fazla aydınlık ortamlarda bu yüklenme fazla, az ışık olan ortamlarda yüklenme az olacağı için, pozometrede oluşan enerji seviyesine göre “görüntü sensörü”ne ne miktarda ışık düşürülmesi gerektiğine dair temel bilgiyi işlemciye iletir. Lens (objektif) içerisinden geçerek gelen (TTL=Through The Lens) görüntünün ışık enerjisinin fotoğrafçıyı ilgilendiren karşılığı ise diyafram açıklığı (f değeri) ve perde hızıdır (enstantane). Makine işlemcisi bu iki değeri önceden girdiğimiz ISO hızını dikkate alarak hesaplar ve poz telafisi ekranına yansıtır. Biz de pozometre ibresini 0 değerinin altına gelecek şekilde, perde hızı ve diyafram değerlerini, net alan derinliği ya da hareketi dondurma tercihimize göre ayarlarız. Aşağıdaki iki örnekte Canon ve Nikon ekranlarında poz telafisi kadranı gösterilmektedir ve görsellerde ibre 0’ın altında durmaktadır.

  ,  

Ancak bu sistemde pozometrenin kalibrasyonu yüzde 18 gri üzerinden yapıldığından kar fotoğraflarında bu hesap tutmaz. Fotoğraf makinelerinde doğru pozlamanın karşılığı yüzde 18 gri tonu elde etmektir. Yani biz siyah renkli bir cismi fotoğraflamak için poz telafisi ibresini sıfırın altına getirecek şekilde ayar girersek, makine onu yüzde 18 gri olacak şekilde pozlar. Öte yandan bembeyaz bir cismi fotoğraflarsak yine yüzde 18 gri tonda bir parlaklık düzeyi oluşacak şekilde çeker. Bu hususa pozmetrenin yanılması denilmektedir. Bu durumda biz karlı bir alanı pozometre ibresi 0’ın altına gelecek şekilde ayarlarsak, karlı alanlar beyaz değil gri olacak şekilde, daha karanlık pozlanacaktır. Bu nedenle bu poz kaybını artı pozlama girerek yani daha aydınlık çekerek telafi ederiz. (Not: Artı pozlama daha parlak, eksi pozlama ise daha koyu olacak şekilde sonuç verir.)

Aşağıdaki örnek iki görselde ise artı pozlama girildiğinde poz telafisi kadranında ibrenin durumu görülmektedir.

    

Peki, bu artı pozlamanın miktarı ne kadar olmalıdır?

Elbette ki bu sorunun önceden bilinebilecek sabit bir cevabı yoktur. Genel bir ortalama olarak +1 pozlama girilmesi tavsiye edilmektedir ama karla kaplı alanın büyüklüğüne göre +0,5 ile +2 aralığında bir poz telafisi gerekebilir. Karlı alan tüm kadrajı kaplıyorsa, gökyüzü parlak güneşliyse ve karlar parlıyorsa +2’ye kadar çıkılabilirken, kapalı bir gökyüzü varsa, binalar vs. nedeniyle karlı alan miktarı azalmışsa +0,5 pozlama yeterli olabilir.

Pozometreyi Yanıltan ve Doğru Pozu Bulmamızı Güçleştiren Durumlarda Çözüm Yolları

Öncelikle pozometrenin ışık miktarını doğru algılaması için iki hususa dikkat etmemiz gereklidir:

  1. Makinenin ölçüm modunu (metraj kipini) doğru tercih etmek
  2. Işığı konunun doğru yerinden ölçmek

Bu hususlara dikkat etmezsek hatalı sonuçlar elde ederiz. Bu görselde yanlış ölçüm modu seçimi ve poz telafisi girilmemesi nedeniyle hatalı olarak karanlık pozlanmış bir örnek yer almaktadır.

Fotoğraf: Kemal Beğendik

Şimdi bu iki hususu ana hatlarıyla ele alalım:

  1. Makinenin ölçüm modunu doğru girmek: Bildiğiniz üzere 3 temel ölçüm modu bulunmaktadır. Bunlar;
  • Noktasal
  • Değerlendirmeli (Matris=Matrix=Genel Alan Ölçümü)
  • Merkez Ağırlıklı Ortalama modlarıdır. (Canon’da diğerlerinden farklı olarak bir de kısmi ölçüm modu bulunur ancak burada ele alınmayacaktır. Daha ziyade portre çekimlerinde tercih edilir.)

Kar fotoğraflarında genel manzara çekimi yapıyorsak Değerlendirmeli Ölçüm modunu kullanmak uygun olacaktır. Zira bu modda makine çerçevedeki bölgeleri 5 parçaya bölerek, her biri için ayrı poz değeri okumaları yapar (orta alan, sağ üst, sol üst, sağ alt ve sol alt alanlar şeklinde). Sahnede hangi kısımların önemli olduğu ve doğru pozlanması gerektiği hakkında kararı makine verir. Makinenin verdiği bu kararı normalde ibreyi sıfıra getirerek uygularız. Ancak kar manzaralarında ışığın parlaklığına göre +1 ile +2 arasında bir poz telafisi girmek bizi doğru sonuca götürür. Benim tavsiyem aynı manzarayı hem +1 hem de +2 poz telafisi ile ayrı ayrı çekmeniz yönünde olacaktır. (Makinenize hakimseniz Exposure Bracketting yapabilirsiniz.)

Örnekteki fotoğrafta +1 pozlama ile hem karda yürüyen modelin doğru pozlanması hem de karların daha beyaz ve parlak görünmesi sağlanmıştır.

Bu fotoğrafta noktasal ölçüm modunu kullansaydık, makine kadrajın tam ortasındaki yüzde 1-3’lük bir alana düşen görüntüden ölçüm yapacak ve sadece karlardan oluşan parlak beyaz alanı doğru pozlamak için bizi yönlendirecekti. Böylesine parlak bir noktanın ışık ölçümü bu manzaranın tümünün ışığı hakkında bizi doğru sonuca götüremez. Peki, karla kaplı manzara fotoğraflarında noktasal ölçüm kullanmamalı mıyız? Elbette ki cevabımız hayır. Özellikle karda portre çekimlerinde noktasal ölçüm bizi doğru sonuca götürür. Önemli olan bu fotoğraflarda ışığı nereden ölçtüğümüzdür.

  1. Işığı konunun doğru yerinden ölçmek: Bilhassa noktasal ölçümlerde önem arz eden bu husus, karlı ve parlak ortamlarda porte, makro vb. konuları çekerken pozlama hatası yapmamızı önleyecektir. Önce örnek fotoğrafı yorumlayalım ve konuyu açalım:  

    

Bu fotoğrafta modelimiz karlı bir arka planda yer alırken, siyah bir kapüşonlu hırka taşımaktadır. Pozometre için son derece ters ve zorlayıcı bu renk ve ışık koşullarında doğru poza ancak ölçümü modelin yüzünden yaparsak ulaşabiliriz. Modelin yüzünden aldığımız değerleri artı pozlama yapmadan doğrudan girersek doğru netice elde ederiz. Benzer şekilde, karlı alanlarla aynı ışığın düştüğü yeşil yaprak, kiremit, orta tonlu boyayla boyanmış duvar gibi cisimlerden yapacağımız noktasal ölçüm bizi tüm manzara için doğru sonuca götürür.

Peki, modelimiz hareketli veya uzakta ise ve yüzünden noktasal ölçüm yapamıyorsak nasıl bir yol izlemeliyiz?

Bunun en kolay çözümü modele düşen ışığın aynı olduğu bir ortamda elimizin ışığını ölçmektir. Avuç içinden yapacağımız ölçüm, modelin doğru pozlanması için gereken ayarlarla birebir aynı olacaktır. Ben model çekiyorsam ölçümü modelden değil, onunla aynı ışığa sahip bir yerde avuç içimden ölçüm yapmayı tercih ediyorum. Zira, sakal, gözlük, kıyafet gibi unsurlar noktasal ölçümde hataya neden olabilmektedir.

Çekim Tekniğine İlişkin Detaylar - Beyaz Ayarı:

Kar manzaralarında temel sorunlardan biri de beyaz kar örtüsünün üzerine düşen ışığı aynı renkte yansıtmasıdır. Mavi bir gökyüzü altında karlar mavi, günbatımına doğru ise sarı -turuncu renkte çıkabilir. Bu nedenle doğru renge ulaşabilmek için tercihen CUSTOM WB ile ortam ışığında beyaz bir kağıt fotoğrafı çekerek bunu makineye tanıtmak gerekmektedir. Bu sayede makine tarafından ortamda beyazı saptıran renk tonları fotoğrafın genelinden silinecek ve saf beyaz renk elde edilebilecektir. Eğer buna imkanınız yoksa çekim sonrası düzenlemelerde daha kaliteli sonuç elde etmek için RAW formatında çekim yapmanızı öneririm. RAW editlemeyi bilmiyorsanız AUTO WB ile çekim yaparsanız makineniz renk sapmalarını kısmen düzeltecektir. Örnek fotoğrafta karların üzerine yansımış mavi tona dikkat edin. Doğru beyaz ayarı girilseydi bu ton bozulması önlenebilirdi.

Kompozisyona İlişkin Detaylar:

Kar manzaraları doğru konu ve içerikle fotoğraflandığında elbette çok güzel ve etkileyici sonuçlara ulaştırır. Ancak kontrast oluşturacak öğeler ve beyaz boşluğu dolduracak detaylar yoksa fotoğrafımız monoton ve sönük kalacaktır. O nedenle beyaz kar örtüsünün fotoğrafta aşırı yer etmemesine, renkli ve desenli öğelerin yer almasına dikkat etmek fotoğrafa canlılık ve dinamizm katacaktır. Gözün hareketini yönlendirecek izler, çitler gibi unsurlar, fotoğrafı çekici kılar.

   

Kışın kurumuş ağaçlar fotoğrafta farklı bir hüzün ve kasvet etkisi yaratır. Donmuş sular, sarkan buzlar, buz tutmuş bitkiler, kar üzerindeki ayak izleri pek çok öğe kompozisyonu oluşturan ve destekleyen unsurlardır.

Öte yandan keskin güneş altında çekim yapmaktan ziyade, altın saatler denilen gün batımında, gün doğumunda, güneş ışınlarının yataya yakın düştüğü ikindi sonralarında fotoğraf çekmek, kar üzerinde çok güçlü ışık ve gölge unsurları elde etmemizi sağlar.

Bu arada kar yağarken ve sisli havalarda oluşan dramatik etki eşsiz fotoğraflar çekmemizi sağlayabilir.

 

 

 

Tele lens ve açık diyafram ile bulanık arka planda kar hoş bir beyaz fon oluşturabilir.   

 

Ekipman ve Fotoğrafçıya İlişkin Detaylar

Kış aylarında fotoğraf çekmenin teknik zorluklarına ek olarak, mevsime özgü ekstra zorluklar bazı tedbir ve hazırlıkları gerekli kılmaktadır. Tabi ki öncelikle fotoğrafçının ortama uygun kıyafet seçimi yapmış olması, çekim ortamında rahat çalışmasına imkan tanıyacaktır.

Kış fotoğrafçılığında bilinmesi gereken temel donanım bilgisi, sıfır derece civarında pillerin dolu olmasına rağmen bitmiş görünmesidir. O nedenle yeterli sayıda yedek pil hazır bulunmalı ve bunlar sıcak bir yerde (cepte, araçta vs.) muhafaza edilmelidir. Soğuktan dolayı bitti görünen pili ısıtırsanız bir miktar enerjinin tekrar kullanılabilir olduğunu da görürsünüz.

Parlak güneşli ortam pozlamayı zorlaştıracağı için özellikle arka planı flu (bokeh) fotoğraf çekiminde sizi zorlayacaktır. Çoğu makinenin sahip olduğu 1/4000 perde hızı, çok güneşli ve karlı ortamlarda düşük diyafram değerlerinde yetersiz kalacaktır. O nedenle nötral dansite filtre kullanmanız gerekebilir. Hafif puslu havlarda gökyüzünün maviliğini daha net alabilmek için de polarizasyon filtresi kullanmak işe yarayacaktır. Lensinizin ön merceklerini korumak adına da UV filtre kullanabilirsiniz. Kar taneciklerinin lensinizin ön camına yapışması halinde temizlemeniz zor olacaktır ama UV filtreyi kolayca temizleyebilirsiniz.

Öte yandan yağan kar tanelerini net çekmek istiyorsanız Manuel Modda da kullanılabilen bir flaş kullanmanız daha başarılı sonuçlar almanızı sağlar. Flaşlar ölçümü normalde TTL olarak yaparlar (yani lensten giren ve pozometrenin ölçtüğü ışık ve uzaklık bilgilerine göre parlaklık düzeyini otomatik ayarlar). Manuel kullanımda TTL’ye göre daha iyi sonuçlar elde edersiniz. Ancak bu iyi sonuca deneyerek ve göz zevkinize göre karar vermeniz gerekecektir.

Lütfen Dikkat!

Uzun süre soğukta kalan bir makine ve lens ile sıcak bir ortama girdiğinizde yoğun bir buğulaşma oluşur. Bu buğu bazen su damlacıkları oluşacak kadar fazla olur ve makinenin tüm aksanında gerçekleşir. İşte bu anda makineyi açarsanız kısa devre yaptırma olasılığınız çok yüksektir. Benim tavsiyem dışarıdan içeri girmeden önce pili çıkarmanız ve buğulaşma kaybolana kadar makineyi açmamanızdır. Oluşan optik yüzeyler ve iç aksamdaki buğuyu kesinlikle silmeye kalkmayın. Kendiliğinden kaybolmasını bekleyin. Makinenin dışını kurulamanızda elbette bir mahzur yoktur.

 

Yazdır e-Posta